Het is zo makkelijk om terugkijkend te constateren dat ze het verkeerd hebben gedaan. Maar dat ze niet bijster visionair zijn geweest is nu wel heel erg duidelijk.

Toen de eerste immigranten naar Nederland werden gehaald waren het eigenlijk geen immigranten. Gastarbeiders waren ze. Enkele jaren zouden ze hier werken en daarna weer terug. Kortdurende tijdelijke krachten. Totdat ze wel erg lang bleven en hun familie hierheen haalden.

Natuurlijk moest daarvoor worden gezorgd. Dus werd een zak met geld beschikbaar gesteld voor, wat toen heette, Onderwijs in Eigen Taal en Cultuur. Om te voorkomen dat ze zomaar teveel zouden ver-Nederlandsen, zeg maar. Dat hierdoor achterstandssituaties niet alleen bleven bestaan maar zelfs bevorderd konden we achteraf alleen maar wrang constateren. Rap werd de zak met geld weer teruggehaald. Er werd begonnen met positieve discriminatie waardoor ongeschikte mensen op voor hen te zware posities kwamen en alsnog faalden.

Ach, ik kan een hele litanie opstellen van de fouten die er terugblikkend zijn gemaakt — maar daarmee halen we Van Gogh niet terug.

De vraag die nu rest is: wat nu?

De integratie is vooralsnog mislukt. De tolerantie bleek onverschilligheid te zijn. Met als gevolg dat een groot voorvechter van het vrije woord is neergeschoten en afgeslacht. Oja, d’r is al gereageerd. D’r is een grote mars georganiseerd. Zo. Dat zal ze leren.

Naïef als ik ben koester ik de hoop dat nog niet alles is verloren. Misschien is de dood van Van Gogh — hoe wrang ook — het teken dat er nu echt iets moet gebeuren. Wat? Ik zal het je vertellen.

Geen speciale acties voor groepen inwoners van dit land. Iedereen wordt gelijk behandeld. Elke ingezetene heeft dezelfde rechten en plichten. Verzaken leidt tot uniforme sancties. En waarborgen dat de verworvenheden waar onze voorouders voor hebben gevochten verzekerd blijven. Klinkt simpel, niet waar?

[Geef de wereld maar es een tijdje aan mij. Of tenminste Nederland. Dan maak ik er wel iets leuks van. Hoppa.]