Ik moest aan het sterven zijn – zoals ik mijn leven scande, van geboorte tot aan nu, en dan de vaart waarmee dat gebeurde: dat moest wel zijn alsof ik doodging.

Maar dat was het niet, natuurlijk, anders had ik dit niet kunnen schrijven. En als het dan geen overlijden was, dan moest het haast toch wel verwarring zijn, waarmee ik de archieven van mijn dagen afzocht, verhopend dat ik een aanleiding kon bedenken voor dat wat zij had gezegd.

We hadden het over mensen gehad, zij en ik, die vandaag aan de dag steeds vaker geestelijk bekneld raken.

‘Daar hoef ik met jou niet bang voor te zijn,’ zei ze, waarna ik van mijn stuk belandde. Ze herhaalde het. ‘Toch?’ zei ze, ‘Jij bent zo stabiel.’

Ik had geen idee waar dat vandaan kwam en vandaar dus die speurtocht door mijn vroeger.

‘Ik zal het mijn psycholoog vertellen,’ zei ik.

‘Het is je geluksdag’, zei ik nog, toen de jongen bij me kwam omdat hij wat wilde afdrukken. Geluksdag! Ik zou zo mijn tong er afbijten, wanneer dat iets had uitgemaakt. Maar hij zei niks of liet niets merken in elk geval en deed alsof hij blij was met mijn aanbod van een gratis abonnement.

Dus toen zijn gegevens genoteerd waren en zijn pasje overhandigd en de printopdracht gegeven, liep ik naar achteren om de A4’tjes op te halen.

Ik denk dat ik ontdaan terugkwam. Zo voelde dat tenminste met terugwerkende kracht.

Allereerst zei ik sorry. Sorry dat ik had gezien wat uit de printer was gekomen. Dat was niet mijn bedoeling geweest, zei ik. Dat ik zou zien wat hij had afgedrukt.

Het was een brief van de IND geweest, namelijk, met de bescheiden voor zijn vlucht. De volgende dag zou hij worden uitgezet.

‘Mijn geluksdag,’ herhaalde hij.

Omdat het rond de jaarwisseling was, kwam het gesprek op de zorgverzekering. Hij begon te grinniken en legde meteen maar uit waarom.

“Je weet toch dat ik een coffeeshop heb gehad?” veronderstelde hij. “Dat was zo typisch toen, weet je wel,” ging hij verder, “dat er van alles verboden was, maar toch werd gedoogd. Zo ging dat in die tijd. Oogjes dicht en snaveltjes toe.”

Hij knikte met een grijns.

“Maar het ziekenfonds deed daar niet aan mee. Net als prostituees weigerden ze mensen als ik. Dus vroeg ik maar een uitkering aan. Voor de verzekering. Maar ja, dat was natuurlijk weer niet volgens de regels van de soos.”

Dat de bulderlach zo zou openbarsten was een kwestie van geduld.

“De jongens van de narcotica zijn never nooit bij mij geweest, maar de sociale recherche stond meteen op de stoep.”

Hij smoorde langzaam.

“Ja, nu lach je erom,” zuchtte hij.

Hij zei dat hij me kende en misschien dat hij daarom zo vertrouwelijk was. Want dat hij een vriendje had was niet iets dat zomaar gezegd kon worden in het Syrië waar hij vandaan kwam en waar zijn liefde nog steeds was.

Ze waren al drie jaar een stel.

Hij liet me foto’s van hem zien. Hij had ze niet zomaar afgedrukt.

‘Ik stuur ze allemaal naar de IND,’ zei hij, ‘alles wat ik heb: foto’s, appjes, mails – noem maar op. Ze willen bewijs dat we een koppel zijn.’

Hij keek naar de jongen naast hem op een bed, met diens arm om hem heen geslagen. Zijn stem werd zachter.

‘Ze hebben me verteld dat het nog wel zeker een half jaar kan duren voordat hij hierheen mag komen,’ fluisterde hij.

‘Als alles goed gaat,’ zei hij.

Hij stopte de foto’s in een envelop.

‘Als alles goed gaat,’ herhaalde hij.

“Je kunt altijd nog op je telefoon schrijven,” drong Lief aan, “of met pen en papier.”

Alsof ik dat niet wist – en hij had het bij het rechte eind natuurlijk, dus voelde ik me gelijk een verwend kind dat niet de pop met de juiste haren ten geschenke had gekregen.

“Nee, dat wil ik niet,” pruilde ik, terwijl ik tegelijk wist dat ik in een romantische bui niets liever dan met een kroontjespen of ganzenveer zou hebben geschreven. “Ik wil een toetsenbord.”

Het zat zo. De schootcomputer had ineens dienst geweigerd. Het malheur moest eenvoudig te verhelpen zijn, maar – zoals dat ook steevast gaat met dichtgevroren ijskasten en lekkende kranen – ik liet het liever op zijn beloop tot er een ander zou komen om me uit mijn duisternis te redden. Onderwijl aarzelde ik niet om telkens weer mijn beklag te doen over mijn woordelijke amputatie.

“Wat jij wilt,” schouderophaalde Lief.

Ik kon ze alleen nog horen, maar had mijn conclusies al getrokken. Daar even verder, over de brug en achter de trap naar beneden, maakte een groep jongeren zich op voor een feest. Een rave, dacht ik aan, of een illegale houseparty. Iets wat je doet wanneer je jong bent en klinkt zoals zij klonken.

Mijn glimlach kroop als vanzelf op mijn gezicht.

Het was zoals ik dacht, dacht ik, toen ik even later de horde zag keren, als ze de treden hadden beklommen en het dek opkwamen. Ze waren jong – ontegenzeglijk – en uitgelaten – zonneklaar.

Eén van de groep maakte zich los ervan en kwam op me af. Nou zul je het hebben, bekroop me.

Dat hij me over drugs zou aanspreken was onmiskenbaar, zag ik.

“Can I share a Bible with you?” vroeg hij.

“O God no,” zei ik, zonder na te hoeven denken.

Ik was ook zó teleurgesteld.

Links stond een tentje, zag ik, een groen tentje. Net groot genoeg voor één persoon, dacht ik, en waarschijnlijk was het van de man die ik hoorde.

Hij sprak in een tong die ik niet kende, maar luid genoeg in elk geval om op te merken. Zonder dat had ik waarschijnlijk het groene tentje niet eens gezien, dat enkele meters verderop van het pad waar ik liep was neergezet in het bos. De kleur en de plek waar het stond lieten verschuiling vermoeden of tenminste de behoefte daaraan. Zo sterk, dat ik bijna wilde roepen: ‘Wees stil, ze horen je!’

Maar er was niemand om te waarschuwen, niemand die ik zag, in elk geval. Tenzij ik bleef staan, misschien, of enkele stappen het bos in zou gaan, wellicht.

Mogelijk is hij aan te bellen, dacht ik, dus liep ik door om niet te storen.

Toch keek ik nog even om.

“Kun je me verstaan?” riep hij, gedoken in een hoodie in zijn eentje langs de kant van de weg. Hij stapte flink door nu het ging duisteren en zijn gezicht was verdekt, maar zijn stem verried een goed humeur. Misschien wel te goed.

“Ik ben een oortje kwijt,” zei hij, “Vandaar. Dus noem me maar Vincent.”

Hij lachte luidop zonder geluid, alsof hij wilde wachten wat de ander ervan vond. Die reactie was onvoldoende, zo leek.

“Een oortje,” herhaalde hij, “kwijt. Net als Vincent. Dus.”

Er was geen Dus aan de andere kant.

Hij zuchtte. De grap viel harder dan verwacht.

“De schilder, man, je weet wel. Vincent.”

Het moest blijkbaar toch nog uitgelegd.

“Ja, weet ik veel, Vincent. Van die Mona Lisa, geloof ik. Ja. Van Rijn. Vincent van Rijn. Ken je die niet?”

Hij grinnikte hoofdschuddend.

“Het klopt echt hè, wat ze zeggen, over die jeugd van tegenwoordig.”

Het pleintje aan de Via Laurentina, op onze weg naar Vaticaanstad, droeg geen naam, net als de mannen op de bankjes. Een enkeling sliep, een ander dronk bier en geen van hen leek een bestemming te hebben.

Het was warm – het was Rome in augustus – en we hadden een bankje gevonden om er het water te drinken dat in de rugzak intussen lauw was geworden.

De jongen die voorbijkwam kreeg drie sigaretten.

Hij keek verrast en blij en liep naar een bankje even verderop. Zijn dankbaarheid voelde ongemakkelijk. Gelijk de plotselinge gift de jongen blijkbaar deed beschromen – hij deelde ze met andere pleinbezoekers. Ze liepen langs ons heen, terwijl ze de sigaretten verstopten in een naad van hun hemd.

Het was voor later, begreep ik, wanneer de tijden nog meer naar nicotine noopten.

We lesten onze dorst en zetten onze wandeltocht naar de Sint Pieter verder.

God was niet hier.

Ze deden een bordspel, de twee die ik bedacht had moeder en zoon te zijn – maar ik kan me natuurlijk vergissen. Ik kende het spel vaag: er waren bordjes met afbeeldingen van mensen waarvan je, door de juiste vragen te stellen, de door je tegenstander aangewezene moest zien te raden.

De zoon – als hij dat tenminste was – kende de regels minder.

“Is het een man of een vrouw?” vroeg hij.

De moeder schudde haar hoofd.

“Het moet een ja-of-nee-vraag zijn,” hielp ze, “en als het ja is, mag je verder.”

“O ja,” zei de zoon.

De moeder keek.

“Nou?” drong ze aan.

“O ja,” zei de zoon. Hij dacht na, zo leek het. “Is het een vrouw?” ging hij.

“Ja,” zei de moeder.

Er gebeurde daarna niet veel.

“Nu mogen alle mannen weg,” zuchtte de moeder.

De zoon grinnikte.

“Dat heb ik je nog nooit eerder horen zeggen,” zei hij.